Depresja okołoporodowa u mężczyzn
Kiedy mówimy „depresja okołoporodowa”, większość osób automatycznie myśli o kobietach. Nic dziwnego – to one przechodzą ciążę, poród i połóg. Ale badania pokazują, że nawet 5–10% mężczyzn doświadcza objawów depresyjnych w okresie okołoporodowym (Paulson & Bazemore, 2010).
U ojców depresja pojawia się zwykle w pierwszym roku po narodzinach dziecka, często wtedy, gdy emocje i wyzwania związane z nową rolą zaczynają się kumulować.
Depresja okołoporodowa u mężczyzn - o tym się nie mówi
Temat ciąży i porodu koncentruje się głównie na kobietach. Mężczyzna, choć fizycznie nie doświadcza ciąży, również przechodzi przez ważny proces psychologiczny i tożsamościowy, który bywa niedostrzegany lub deprecjonowany. Mężczyźni również doświadczają trudnych emocji w tym okresie. Mogą być zestresowani, przestraszeni czy przytłoczeni. Stoją przed nowym wyzwaniem życiowym, a system wydaje się ich nie dostrzegać. Mogą mieć trudność w odnalezieniu się w nowej sytuacji czy mieć wrażenie pewnego rodzaju bezużyteczności. Mimo wielu złożonych doświadczeń młodych ojców, wciąż są pomijani przez co mogą czuć się w tym osamotnieni.
Z czym mierzą się świeżo upieczeni ojcowie?
Zwykle po porodzie skupiamy się na dziecku i na matce. Nierzadko w oczu giną doświadczenia mężczyzn tego okresu. Świeżo upieczony tata mierzy się z nową tożsamością rodzica, z którą matka zwykle oswajała się przez okres ciąży czując ruchy dziecka i wyobrażając je sobie. Mężczyzna może doświadczać trudności w pogodzeniu pracy z ojcostwem. Szybko zauważa, że relacja z parze również ulega zmianie. Matka w pierwszych miesiącach jest mocno zaabsorbowana ich dzieckiem.
Może o tym też się mało mówi, ale mężczyźni również… boją się. Doświadczają lęku przed nieznanym, obawiają się czy podołają roli ojca, boją się o zdrowie dziecka czy partnerki, o przebieg porodu itd. Mierzą się z frustracją, napięciem i stresem, przy jednoczesnym braku wsparcia, którym zwykle otaczane są w tym czasie kobiety.
Czy ojcowie mogą doświadczać baby blues?
Okazuje się, że ojcowie mogą doświadczać nie tylko depresji okołoporodowej, ale również baby bluesa, czyli tzw. smutku poporodowego. Zwykle jest to powiązane z trudnościami w budowaniu więzi z dzieckiem.
Czynniki ryzyka depresji okołoporodowej u mężczyzn
Istnieją pewne predyktory wystąpienia depresji okołoporodowej u mężczyzn. Takie jak:
wystąpienie wcześniejszych epizodów depresyjnych (Wee i in., 2011)
niska satysfakcja z relacji partnerskiej (Wee i in., 2011)
niski poziom wsparcia społecznego i emocjonalnego (Wee i in., 2011)
wysoki poziom neurotyczności (Dudley i in., 2001; Kaźmierczak i in., 2020; Wee i in., 2011)
depresja okołoporodowa partnerki i/lub inne jej trudności (najprawdopodobniej wynika to z kosztów wspierania partnerki w kryzysie) (Dudley i in., 2001).
Objawy depresji okołoporodowej u mężczyzn
Depresja u mężczyzn może przybierać inną formę niż u kobiet. Depresja zwykle kojarzy nam się ze smutkiem, apatią, brakiem radości i przyjemności, ale u mężczyzn może ona wyglądać bardziej tak:
większa drażliwość i impulsywność
poirytowanie
zaburzenia snu - nadmierna senność lub bezsenność lub wybudzanie nad ranem
nadużywanie substancji (często w ramach radzenia sobie ze stresem i napięciem)
wycofanie społeczne
cynizm
agresja (w tym słowna)
spadek odporności na stres
mogą pojawić się zachowania ryzykowne
Ponadto, wspomniane objawy łatwiej zbagatelizować przez otoczenie, ale i przez samego mężczyznę, którego to dotyczy. Może obawiać się negatywnej oceny społeczeństwa, być zawstydzony tym, że mu trudno i interpretować to jako “bycie słabym”, ale też może łatwo ulec porównywaniu się wobec innych czy wobec doświadczeń własnej partnerki. W tym obliczu łatwo o unieważnienie swojego doświadczenia, bo “przecież to nie ja rodziłem”.
“Wyniki badań ukazują natomiast, że mężczyźni nawet częściej niż kobiety po porodzie doświadczają takich stanów emocjonalnych jak bezsilność, strach, frustracja, obawy o przyszłość, lęki z komponentą somatyczną, uczucie wyczerpania i drażliwość, która może dominować lub wręcz zastępować smutek” Sokół-Szawłowska, M., Psychiatr. Pol. 2020; 54(6): 1123–1135 PL ISSN 0033-2674 (PRINT), ISSN 2391-5854 (ONLINE).
Gdzie się udać po pomoc?
Podobnie jak w przypadku kobiet, warto udać się do psychologa lub psychoterapeuty okołoporodowego. W tym obszarze pracuje coraz więcej mężczyzn, więc jeśli to ważne, można poszukać takiej osoby.
Polecam też inicjatywy grup wsparcia dla ojców, których również pojawia się coraz więcej.
Tego typu inicjatywy można znaleźć tu:
Fundacja Share The Care - sharethecare
dr Kamil Janowicz - fathering_daily
Drogi Mężczyzno, nie wstydź się sięgać po pomoc. Umów się na konsultację, jeśli masz poczucie, że “może warto z kimś o tym pogadać”.
