Depresja poporodowa a baby blues

Depresja poporodowa przestaje być tematem tabu. Słyszymy o niej coraz więcej, więc przyszli rodzice często są już wrażliwi na stan emocjonalny matki po porodzie. Niestety, wciąż za mało mówi się o depresji okołoporodowej wśród mężczyzn, ale temu poświęcę oddzielny artykuł, który tu podlinkuję.

Depresja poporodowa - kluczowe objawy

Wiele osób wie jak może wyglądać depresja. Depresja poporodowa nie różni się tak wiele od twarzy depresji poza tym okresem. Jest jednak kilka specyficznych objawów, na które warto zwrócić uwagę.

Należą do nich np.:

• brak zainteresowania noworodkiem,

• trudności w jego pielęgnacji,

• negatywne uczucia w stosunku do dziecka oraz

• poczucie własnej niekompetencji i wynikające z tego poczucie winy

  (Falenta A., Droździok N., Piegza M., (2024), Wybrane metody zapobiegania depresji poporodowej. Rola aktywności fizycznej, aplikacji mobilnych i interwencji psychospołecznych. Psychiatria Polska. Nr 358: 1–18)

Depresja poporodowa to nie jest jedyne zaburzenie zdrowia psychicznego w okresie okołoporodowym

Najczęściej wyróżniamy 4 rodzaje zaburzeń zdrowia psychicznego w tym okresie.

Są to:

• baby blues,

• depresja poporodowa czysta,

• depresja w przebiegu zaburzeń afektywnych

• i psychoza poporodowa.

I choć baby blues uznaje się za “normalny” stan po porodzie, kiedy adaptujemy się do tak ogromnej zmiany w naszym życiu, to są głosy, które mówią, że już samo wystąpienie objawów baby blues i ich stopień nasilenia może być predyktorem wystąpienia późniejszej depresji poporodowej.

Czym zatem różni się baby blues od depresji poporodowej?

To chyba najczęstsze pytanie, które pojawia się w tym okresie. Wiele kobiet po porodzie przeżywa tzw. baby blues (smutek poporodowy). Jest to krótkotrwały spadek nastroju, związany z burzą hormonalną, zmęczeniem i nową sytuacją życiową.

Baby blues:

• pojawia się 2–3 dni po porodzie,

• objawia się płaczliwością, drażliwością, lękiem,

• trwa zazwyczaj do 2 tygodni,

• mija samoistnie i nie wymaga leczenia.

Depresja poporodowa:

• zaczyna się zazwyczaj między 2. tygodniem a 3. miesiącem po porodzie,

• trwa tygodniami lub miesiącami,

• objawy są silniejsze i utrudniają codzienne funkcjonowanie,

• wymaga konsultacji i wsparcia specjalisty.

Krótko mówiąc: baby blues to przejściowa reakcja, a depresja poporodowa to zaburzenie, które bez leczenia może się pogłębiać. Oczywiście powyższy opis to duże uproszczenie. Czasem trudno przegapić ten moment, kiedy “normalny” smutek poporodowy przeradza się w objawy depresji poporodowej.

Pamiętaj, że zawsze kiedy myślisz, że coś jest nie tak albo że Ci bardzo trudno i potrzebujesz wsparcia - to to już jest dobry argument by umówić się na psychologiczną konsultację okołoporodową. Czasem wystarczy jedno spotkanie by Cię uspokoić, wesprzeć w Twoich zasobach, a odpowiednia psychoedukacja czy poradnictwo na wczesnym etapie moze być dobrą metodą przeciwdziałania depresji poporodowej.

Jeśli jednak masz w swoim otoczeniu bliskie osoby, które mogą Cię wysłuchać - zacznij od rozmowy z nimi. Jeśli taka rozmowa Ci nie pomoże lub bliskie Ci osoby będą zaniepokojone - wówczas umów się na konsultację. Sięgaj po wsparcie wszędzie tam, gdzie to możliwe.

Do kiedy mogą wystąpić objawy depresji poporodowej?

Szukając informacji o depresji poporodowej zwykle znajdziemy informacje o wystąpieniu objawów w okresie od kilku tygodni do około 4-6 miesięcy po porodzie. Czy jest to jednak dobre kryterium?

Depresję poporodową definiuje się jako epizod depresji o nasileniu umiarkowanym lub ciężkim, który wg DSM-5 (APA 2013; Łojko i wsp. 2014) rozpoczyna się w ciągu 4, a wg ICD-10 (ICD-10 2000) 6 tygodni po porodzie. Klasyfikacja DSM-5 włącza do kryteriów rozpoznania również początek w okresie ciąży, mówiąc o początku w okresie okołoporodowym zamiast poporodowym (APA 2013; Łojko i wsp. 2014). Wskazuje się, że kryterium czasowe 4 lub 6 tygodni po porodzie może być zbyt wąskie (Jaeschke i wsp. 2012). W badaniach longitudinalnych zwiększoną zapadalność na depresję obserwowano w okresie pierwszych 5 miesięcy (Munk-Olsen i wsp. 2006), a nawet 9 miesięcy po porodzie (Ban i wsp. 2012).

W środowisku osób pracujących w obszarze okołoporodowym zwykle mówimy, że objawy depresja poporodowej mogą wystąpić nawet około rok po porodzie. Niektóre specjalistki i specjaliści mówią wręcz, że depresję poporodową dignozujemy jeśli jej źródło dotyczy pojawienia się dziecka i zmian w życiu kobiety lub ojca.

Dlatego tak ważne jest by szukać wsparcia u osób, które specjalizują się w okresie okołoporodowym. Specjalistki/ci okołoporodowe będą miały nie tylko niezbędną wiedzę teoretyczną, ale i doświadczenie praktyczne, które weryfikuje niektóre założenia diagnostyczne.

O tym dlaczego warto wybrać osobę specjalizującą się w tej dziedzinie i czy udać się do psychologa czy psychoterapeuty, piszę więcej tutaj i tutaj.

Czym się różni depresja okołoporodowa od poporodowej?

Czasem można znaleźć w internecie takie rozróżnienie. Sama go używam. Może zastanawiasz się czym się różni i czy takie rozróżnienie ma w ogóle sens.

Według badań szacuje się, że prawdopodobieństwo wystąpienia depresji poporodowej jest większe jeśli wcześniej występowały epizody depresji. To może być ważna informacja na konsultacji - jeśli wcześniej przechodziłaś przez epizody depresyjne, powiedz o tym swojej psycholożce czy psychoterapeutce na wizycie okołoporodowej. Terapeutka może pytać o początek objawów, właśnie po to by zorientować się czy mamy do czynienia z depresją poporodową czy okołoporodową. Co zatem to znaczy?

Depresja okołoporodowa to szersze pojęcie niż depresja poporodowa. Obejmuje ona wszystkie epizody depresyjne, które pojawiają się zarówno w czasie ciąży, jak i po porodzie.

• Jeśli objawy występują już w ciąży lub w okresie starań to mówimy o depresji okołoporodowej.

• Jeśli pojawiają się po porodzie, mówimy o depresji poporodowej.

Obie formy mają podobne objawy (smutek, brak energii, zaburzenia snu i apetytu, poczucie winy, apatia, rozdrażnienie, wycofanie z kontaktów), ale różnią się momentem wystąpienia. W praktyce klinicznej coraz częściej używa się właśnie terminu depresja okołoporodowa, ponieważ podkreśla on, że trudności mogą rozpocząć się na różnych etapach tego okresu.

Gdzie i kiedy zgłosić się po pomoc?

Zacznę od tego, że zawsze kiedy pojawia się w Twojej głowie myśl, że może powinnam skorzystać z pomocy to to już jest dobry powód by umówić się na konsultację. Czasem wystarczy dosłownie jedna wizyta lub trzy. Nie zawsze konieczna jest wielomiesięczna czy wieloletnia praca.

Po pomoc warto się zgłosić zawsze, gdy:

• objawy utrzymują się dłużej niż dwa tygodnie,

• stają się coraz silniejsze,

• utrudniają codzienne funkcjonowanie i opiekę nad dzieckiem,

• pojawiają się myśli o skrzywdzeniu siebie lub dziecka.

Jakie są możliwości wsparcia:

• psycholog lub psychoterapeutka okołoporodowa – rozumie specyfikę okresu ciąży i połogu, pomaga uporządkować emocje, uczy strategii radzenia sobie, jest przygotowana do interwencji kryzysowej, udzielenia poradnictwa czy psychoedukacji,

• psychiatra – jeśli objawy są nasilone; w razie potrzeby może dobrać leki, które są bezpieczne w czasie karmienia piersią,

• grupy wsparcia i organizacje – serdecznie polecam udział w grupach wsparcia dla kobiet w ciąży i młodych mam, dają poczucie, że nie jesteś sama, często to skuteczne działanie profilaktyczne.

Depresja poporodowa to nie powód do wstydu, tylko realne zaburzenie, które można skutecznie leczyć. Im szybciej zgłosisz się po pomoc, tym szybciej możesz odzyskać równowagę i spokój – dla siebie i dla swojego dziecka. Nie czekaj, nie zwlekaj, zapisz się.

Z mojego doświadczenia wynika, że czasem nieleczona depresja poporodowa może być czynnikiem wpływającym na późniejsze wystąpienie wypalenia rodzicielskiego.

Jeśli masz wątpliwości czy Twoje objawy świadczą o depresji poporodowej wypełnij przesiewowy kwestionariusz Edynburskiej Skali Depresji Poporodowej.

Darmowy test przesiewowy znajdziesz tutaj.

Na konsultację okołoporodową do mnie umówisz się tutaj lub pisząc do mnie e-mail na adres: monika.zapal@miniewstyd.pl

Jestem tu dla Ciebie.